در چند سال اخیر، اینترنت اشیا (IoT) به عنوان یکی از فناوری‌های نوآورانه با پتانسیل بالا برای بهبود کارایی صنایع و زندگی روزمره مطرح شده است. این فناوری از ترکیب حسگرها، دستگاه‌های متصل به اینترنت، و داده‌های تحلیل‌شده برای بهینه‌سازی عملکرد سیستم‌ها استفاده می‌کند. با توجه به ویژگی‌های خاص ایران، این کشور پتانسیل بالایی برای بهره‌برداری از اینترنت اشیا در صنایع مختلف دارد. در این مقاله، به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی رشد اینترنت اشیا در ایران پرداخته‌ایم.
فرصت‌های موجود در بازار اینترنت اشیا ایران
ایران از نظر جغرافیایی و اقتصادی موقعیت مناسبی برای استفاده از اینترنت اشیا در صنایع مختلف دارد.
1 کشاورزی هوشمند
یکی از کاربردهای اصلی اینترنت اشیا در ایران، به ویژه در بخش کشاورزی، استفاده از حسگرهای هوشمند برای بهینه‌سازی مصرف منابع است. در ایران که با کمبود منابع آبی مواجه است، استفاده از فناوری‌های پیشرفته در مدیریت آبیاری و منابع طبیعی می‌تواند تغییرات چشمگیری در افزایش بهره‌وری کشاورزی ایجاد کند. حسگرهای رطوبت خاک می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا به‌طور دقیق‌تری آبیاری کنند و از مصرف بی‌رویه آب جلوگیری نمایند. این فناوری همچنین می‌تواند در مدیریت دما و رطوبت محیط‌های کشت گلخانه‌ای و بررسی شرایط هواشناسی نقش مهمی ایفا کند.
با توجه به کاربرد اینترنت اشیا در حوزه کشاورزی و گلخانه‌های هوشمند ، می‌توان به محصول هوشمند ساز گلخانه اسفارم ازشرکت سپهر الکتروگستر آسیا اشاره کرد به بهترین نحو، راه حلی در جهت کاهش هزینه منابع انسانی، کنترل مصرف انرژی، کنترل از راه دور گلخانه ها و … را ارائه دهد.
2 شهرهای هوشمند و مدیریت منابع شهری
در کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشکلاتی نظیر ترافیک، آلودگی هوا، و مصرف زیاد انرژی به وضوح دیده می‌شود. اینترنت اشیا می‌تواند راه‌حل‌هایی برای بهینه‌سازی این مسائل فراهم کند. در حوزه ترافیک، سیستم‌های هوشمند با استفاده از حسگرهای ترافیکی قادر به تحلیل وضعیت جاده‌ها و اصلاح سیگنال‌های ترافیکی برای بهبود جریان ترافیک هستند. همچنین، در زمینه آلودگی هوا، حسگرهای محیطی می‌توانند کیفیت هوا را در زمان واقعی اندازه‌گیری کرده و اطلاعات لازم را به مسئولان شهری ارسال کنند. در نتیجه، این فناوری می‌تواند برای کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت زندگی در شهرهای بزرگ موثر باشد.
3 صنعت انرژی و بهینه‌سازی مصرف
یکی از زمینه‌های بسیار مهم دیگر برای رشد اینترنت اشیا در ایران، بخش انرژی است. به دلیل مصرف بالای انرژی در کشور، اینترنت اشیا می‌تواند در مدیریت مصرف برق و گاز در خانه‌ها و صنایع نقش مهمی ایفا کند. به‌عنوان مثال، با نصب کنتورهای هوشمند، می‌توان میزان مصرف انرژی را در زمان واقعی بررسی کرده و از طریق هشدار به مصرف‌کننده‌ها، مصرف بی‌رویه را کاهش داد. همچنین در صنعت نفت و گاز، فناوری اینترنت اشیا می‌تواند در نظارت بر شرایط استخراج، انتقال، و ذخیره‌سازی انرژی کمک کند و موجب کاهش هدررفت انرژی شود.
چالش‌های پیش روی رشد اینترنت اشیا در ایران
با وجود تمامی فرصت‌ها، چالش‌هایی نیز در مسیر رشد اینترنت اشیا در ایران وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کرد.
1 زیرساخت‌های ارتباطی
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در توسعه اینترنت اشیا در ایران، زیرساخت‌های ارتباطی است. برای بهره‌برداری از اینترنت اشیا، نیاز به شبکه‌های ارتباطی سریع و پایدار است که در حال حاضر در بسیاری از مناطق کشور، این نوع خدمات به‌طور کافی موجود نیست. به‌ویژه، نبود پوشش کامل شبکه‌های 5G و مشکلات در زمینه پهنای باند می‌تواند مانع از عملکرد مناسب دستگاه‌های متصل به اینترنت اشیا شود. برای رفع این مشکل، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری‌های پیشرفته مانند 5G ضروری است.
2 مسائل قانونی و امنیتی
اینترنت اشیا به‌دلیل جمع‌آوری و انتقال داده‌های حساس، نگرانی‌های زیادی در مورد حریم خصوصی و امنیت ایجاد کرده است. ایران، به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه در این حوزه، باید قوانین و مقررات دقیقی را در زمینه حفاظت از داده‌ها و حفظ حریم خصوصی افراد در برابر تهدیدات سایبری وضع کند. عدم وجود چارچوب‌های قانونی برای مدیریت امنیت داده‌ها می‌تواند باعث سوءاستفاده و از دست دادن اطلاعات حساس شود.
3 آموزش و نیروی انسانی متخصص
برای بهره‌برداری از اینترنت اشیا، نیاز به نیروی انسانی ماهر و متخصص در این حوزه است. در حال حاضر، ایران با کمبود افرادی که در زمینه فناوری اینترنت اشیا آموزش دیده‌اند، روبروست. بنابراین، آموزش و پرورش نیروی انسانی در این زمینه، از جمله تربیت مهندسان سخت‌افزار، نرم‌افزار، و تحلیلگران داده، امری ضروری است. علاوه بر این، باید توجه ویژه‌ای به ایجاد دوره‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای ارتقاء مهارت‌های فنی در این حوزه صورت گیرد.
مزایای اقتصادی و اجتماعی اینترنت اشیا
اینترنت اشیا، با کاربردهای متنوعی که دارد، می‌تواند مزایای بسیاری برای کسب‌وکارها و جامعه به همراه داشته باشد
1 افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها
اینترنت اشیا می‌تواند در بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی در صنایع مختلف، نظیر تولید، کشاورزی، و انرژی، نقش مهمی ایفا کند. به‌طور مثال، در کارخانه‌ها، استفاده از دستگاه‌های متصل به اینترنت می‌تواند به کاهش خرابی‌ها و توقفات ناشی از مشکلات فنی کمک کند. همچنین در کشاورزی، فناوری اینترنت اشیا می‌تواند به بهینه‌سازی مصرف منابع طبیعی و افزایش تولید کمک کند.
2 مدیریت بهتر منابع
با استفاده از اینترنت اشیا، سازمان‌ها می‌توانند منابع خود را به‌طور دقیق‌تری مدیریت کنند. به‌عنوان مثال، در بخش انرژی، سیستم‌های هوشمند می‌توانند به شرکت‌ها در مدیریت مصرف برق و گاز کمک کنند. این نوع مدیریت دقیق منابع نه تنها به کاهش هزینه‌ها منجر می‌شود، بلکه در حفاظت از محیط زیست نیز موثر است.
3 بهبود کیفیت خدمات و تجربه مشتری
یکی از کاربردهای مهم اینترنت اشیا در کسب‌وکارها، بهبود تجربه مشتری است. از طریق جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مربوط به رفتار مشتریان، شرکت‌ها می‌توانند خدمات خود را به‌طور هوشمندانه‌تری ارائه دهند و نیازهای مشتریان را بهتر شناسایی کنند. این امر به افزایش رضایت مشتری و وفاداری به برند منجر می‌شود
4 توسعه بازار و ایجاد شغل‌های جدید
از دیگر مزایای اینترنت اشیا برای ایران، ایجاد شغل‌های جدید در زمینه‌های مختلف فناوری اطلاعات و ارتباطات است. با گسترش این فناوری، شغل‌های جدیدی در زمینه‌های تحلیل داده‌ها، توسعه نرم‌افزار، مهندسی شبکه، پشتیبانی فنی و حتی تحقیق و توسعه به وجود خواهد آمد. ایران می‌تواند با استفاده از این فرصت، نیروی کار جوان و تحصیل‌کرده خود را در این زمینه مشغول به کار کند و به کاهش نرخ بیکاری و ایجاد فرصت‌های شغلی کمک کند.
سخن پایانی
با توجه به چالش‌ها و فرصت‌های موجود، اینترنت اشیا می‌تواند نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی ایران ایفا کند. این فناوری با کاربردهایی مانند هوشمند ساز گلخانه، قادر است در بهینه‌سازی منابع، کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری، و ارتقاء کیفیت خدمات در صنایع مختلف مؤثر باشد. در عین حال، برای موفقیت در این مسیر، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آموزش نیروی انسانی، و تدوین قوانین مناسب در زمینه امنیت و حریم خصوصی ضروری است. ایران، با بهره‌برداری از پتانسیل‌های این فناوری، می‌تواند به رشد اقتصادی پایدار دست یابد و زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای جوانان باشد.
